Maatregelen rond overuren in het sociaal akkoord 2021-2022

Is het nodig om je werknemers overuren te laten presteren, dan heb je daar doorgaans een bepaald motief voor nodig (bv. buitengewone vermeerdering van werk). Vanaf februari 2017 werden echter de vrijwillige overuren in het leven geroepen. Dit zijn overuren die je buiten de in het arbeidsreglement opgenomen roosters kan laten presteren zonder dat je daar een bepaald motief voor nodig hebt en zonder dat je toestemming moet vragen aan een intern of extern orgaan. Je moet daarbij dan wel rekening houden met de maximumgrenzen van 11 uur per dag en 50 uur per week. Je hebt bovendien het voorafgaand schriftelijk akkoord van je werknemer nodig. Dat akkoord is geldig voor zes maanden.

Algemeen is er voor deze vrijwillige overuren een maximum van 120 uur per kalenderjaar per werknemer vastgelegd. In je sectorale gids in Trefzeker kan je nakijken of je sector dit aantal verhoogd heeft. Deze vrijwillige overuren worden volledig uitbetaald, met overloon indien de overloongrens overschreden wordt, maar je hoeft geen inhaalrust toe te kennen. De vrijwillige overuren worden wel aangerekend op de interne grens, met uitzondering van de eerste 25 vrijwillige overuren (of tot maximum 60 vrijwillige overuren als de sector tussenkomt). Aangezien de overige vrijwillige overuren aangerekend worden op de interne grens kunnen er binnen dezelfde referteperiode minder andere overuren worden gepresteerd.

Tijdens de coronaperiode is het mogelijk om tot maximum 220 vrijwillige overuren te laten presteren. Concreet zijn er dat maximum 100 van het basiscontingent (dus 20 minder dan in normale omstandigheden) en 120 extra vrijwillige overuren daarbovenop. Deze mogelijkheid is er echter alleen maar voor werkgevers uit de cruciale sectoren en bij de producenten, leveranciers of (onder)aannemers daarvan. De 120 extra corona-vrijwillige overuren zijn eveneens vrij van overloontoeslag, RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing.

De mogelijkheid om corona-vrijwillige overuren te presteren was voorzien in de volgende periodes:

• 1 april tot en met 30 juni 2020
• 1 oktober tot en met 31 december 2020
• 1 januari tot en met 31 maart 2021
• 1 april tot en met 30 juni 2021

Er zou eveneens een verlenging van deze maatregel voorzien zijn tot 30 september 2021. Lees er hier meer over. 

Het sociaal akkoord voorziet dat er maximum 220 vrijwillige overuren mogelijk zullen zijn per kalenderjaar per werknemer en dit in alle sectoren.

Concreet zijn er dat maximum 100 van het basiscontingent (dus 20 minder dan in normale omstandigheden) en 120 extra vrijwillige overuren daarbovenop die men de ‘relance-overuren’ noemt. De relance-overuren zullen eveneens vrij zijn van overloontoeslag, RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing. Deze ‘relance-overuren’ zijn geïnspireerd op en een uitgebreidere toepassing van de corona-vrijwillige overuren.

De mogelijkheid tot het laten presteren van 120 extra vrijwillige overuren zou voorzien worden tot en met 31 december 2022. De startdatum van deze maatregel is voorlopig nog onduidelijk. Het is nog wachten op de uitwerking van deze maatregel in de nodige wetteksten.

Wanneer werknemers (klassieke) overuren presteren, kunnen zowel de werknemer zelf als zijn werkgever hiervoor genieten van een fiscaal voordeel:

• de werknemer heeft recht op een belastingvermindering. Die wordt al in rekening gebracht bij de berekening van de verschuldigde bedrijfsvoorheffing doorheen het jaar.
• de werkgever wordt er van vrijgesteld een gedeelte van de bedrijfsvoorheffing die hij heeft ingehouden op de bezoldigingen van de betrokken werknemer door te storten naar de FOD Financiën.

Dit fiscaal voordeel wil de belastingdruk op het inkomen uit het overwerk verlagen voor de werknemer en de toegenomen loonkost voor de werkgever compenseren. Enkel de overuren waarvoor een wettelijke overloontoeslag betaald moet worden komen er voor in aanmerking. De corona-vrijwillige overuren en de relance-overuren komen hiervoor bijgevolg niet in aanmerking aangezien er daarvoor geen overloontoeslag verschuldigd is.

Standaard kunnen werkgever en werknemer voor de eerste 130 overuren per kalenderjaar van dit fiscaal voordeel genieten. Voor de horecasector werd dit aantal echter opgetrokken tot 360 overuren per jaar, voor de werkgevers en werknemers uit de bouw en aanverwante sectoren geldt een maximum van 180 fiscaal voordelige overuren per jaar, op voorwaarde dat zij gebruik maken van een elektronisch aanwezigheidsregistratiesysteem.

De Jobsdeal verhoogde de standaardgrens van 130 fiscaal voordelige overuren algemeen naar 180. Daaraan werden geen bijkomende voorwaarden verbonden. De twee verhoogde grenzen die al bestonden specifiek voor de horecasector en de werken in onroerende staat bleven hiernaast gewoon bestaan.

Er was voorzien in een evaluatie van deze maatregel en een mogelijke verlenging, maar daar maakte de regering geen gebruik van. Bijgevolg lag de standaardgrens sinds 1 januari 2021 opnieuw op 130 fiscaal voordelige overuren per kalenderjaar.

Het sociaal akkoord voorziet dan toch een optrekking van het aantal fiscaal voordelige overuren van 130 naar 180 per kalenderjaar, per werknemer. Deze optrekking zou uitwerking hebben vanaf 1 juli 2021 en zou gelden tot 30 juni 2023.

Om deze optrekking mogelijk te maken is in principe een aanpassing aan de wetgeving vereist. De kans dat die wijziging afgerond is tegen 1 juli is echter heel klein. Daarom wordt nog gezocht naar alternatieven om de maatregel eerder al officieel ter kennis te brengen.

Aangezien het akkoord het enkel heeft over het verhogen van het aantal fiscaal voordelige overuren van 130 naar 180, blijven de specifieke regelingen voor de horecasector en de werken in onroerende staat ook nu ongewijzigd.