Kernpunten debat 'Delen van werknemers versoepelen'

Het principe van meervoudig werkgeverschap zit al een hele tijd in de lift. Door corona is de context op slechts enkele weken tijd helemaal veranderd, en kende de arbeidsmarkt een verschuiving van ‘arbeidskrapte’ naar ‘arbeidsoverschot’. Heel wat bedrijven zetten hun medewerkers noodgedwongen op non-actief, terwijl de land- en tuinbouwsector handen tekortkomt.

Hoog tijd om op zoek te gaan naar een nieuw evenwicht. Op 11 april heeft het kernkabinet nieuwe maatregelen goedgekeurd om het personeelstekort in de kritische sectoren aan te pakken. Tijdens een online debat zetten volgende partijen hun toekomstgerichte visie over het delen van werknemers uiteen:

• Minister Nathalie Muylle, minister van Werk, Economie en Consumentenzaken
• Wim Adriaens, Gedelegeerd Bestuurder VDAB
• Chris Botterman, Hoofd Sociale Zaken Boerenbond
• Deb Vansteenwegen, HR Director KU Leuven
• Jan Van Raes, HR Director UZ Brussel

Chris Botterman, Hoofd Sociale Zaken bij Boerenbond, licht kort de nieuwe maatregelen toe. “Enerzijds is er nu de mogelijkheid om tijdelijk werklozen op een flexibele manier in de land-, tuin- en bosbouw te laten werken. Anderzijds werd een versoepeling rond flexibele werktijden, detachering en tijdelijk werk voorgesteld, om het tijdelijk terbeschikkingstelling van vaste werknemers van andere bedrijven aan werkgevers in cruciale sectoren te vereenvoudigen.”

Boerenbond is al langer vragende partij voor deze maatregelen. En dat met behoud van uitkering: tijdelijk werklozen die in dit systeem instappen, behouden 75% van hun werkloosheidsuitkering en krijgen daarbovenop per volledige werkdag een normaal loon voor de uitgeoefende functie.

Volgens Chris Botterman zijn er alleen maar winnaars. “De maatregelen houden voor de RVA een besparing van 1/4^de in. De overheid krijgt meer inkomen op het vlak van belastingen, werklozen verdienen een centje bij. En wij, wij hebben het extra volk waar we naar op zoek zijn.”

Ook Wim Adriaens, Gedelegeerd Bestuurder VDAB, is voorstander. “Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen. We moeten het potentieel dat we nu niet benutten, actief gaan inzetten. Maar de mensen moeten er dan ook iets aan overhouden.”

Een verplichting, zowel wat werkgevers als werknemers betreft, ziet de huidige werkgeverspopulatie echter niet zitten. Jan Van Raes, HR Director UZ Brussel, sluit zich daarbij aan: “Het is niet zo evident om mensen van vandaag op morgen elders in te zetten. Er is veel goede wil, maar de mogelijkheden zijn eerder beperkt. Zeker in de zorg, waar specialisatie een vereiste is.”

In de zorgsector is er overigens geen vraag naar extra handen, wèl naar een verschuiving van ziekenhuizen naar woonzorgcentra. “Artsen en verpleegkundigen kunnen niet zomaar overal ingeschakeld worden. Je hebt de juiste profielen nodig. Bovendien loop je het risico dat mensen uitvallen, als je hen gaat verplichten op een andere plaats te werken. Een motiverende aanpak is veel doeltreffender”, zegt Jan Van Raes.

Inmiddels werden reeds 3.000 zorgkundigen op tijdelijke werkloosheid gesteld. Voor de KU Leuven is tijdelijke werkloosheid dan weer de allerlaatste optie. “Onze telewerkende werknemers zijn vragende partij om geheel vrijwillig een zinvolle bijdrage te leveren aan de maatschappelijke noden”, vertelt Deb Vansteenwegen, HR Director KU Leuven. “De oefening bestaat er voor ons in deze vraag te matchen met het aanbod. Enerzijds is er een grote bereidheid van onze hoogopgeleide personeelsleden om te helpen, die uit hun isolement willen breken en actief willen bijdragen. Anderzijds zien we mogelijkheden om bij te springen in kritische sectoren. Vraag is in welke mate we hierop kunnen ingaan, met welke partners en via welke kanalen. Die combinatie is onze zoektocht vandaag.”

Jan Van Raes vindt dat er ook aandacht besteed moet worden aan mensen die in niet-essentiële sectoren tewerkgesteld worden. “Ik maak me zorgen over de geestelijke gezondheid van de thuiswerkende medewerkers. De onrust en onzekerheid die ze voelen, is zeer moeilijk verteerbaar. Hun zelfbeeld brokkelt langzaam af. Door hen in te schakelen in kritische sectoren, gaan de dagen sneller vooruit en krijgen ze weer zingeving.”

Chris Botterman verwacht veel van de maatregelen. “Maar tussen lener en uitlener moeten goede afspraken gemaakt worden. Er heerst nog altijd een zekere terughoudendheid. Een kruisbestuiving tussen ondernemers kan nochtans nuttig zijn, ook na corona. We moeten het principe goed inbedden, naar werkgevers én werknemers toe. Bovendien moeten we de aanwezige elementen grondig evalueren, zodat we hier een reglementair kader rond kunnen uitwerken dat ook in de toekomst benut kan worden.”

Kortom, een zinvol experiment waaruit we kunnen leren voor andere vormen van flexibiliteit. “Deze maatregelen kunnen ook inspirerend werken voor overige uitkeringsstelsels”, zegt Wim Adriaens. “Wanneer we werklozen proberen te activeren, maken deze mensen in eerste instantie hun rekening. Zulke maatregelen kunnen een geleidelijke overgang tussen uitkeringssituatie en job betekenen. Laat dit bovendien ook een kans zijn om aan competentieversterking te doen.”

Volgens minister Muylle kennen de genomen maatregelen een graduele overgang. “Eerst was er de tijdelijke werkloosheid wegens COVID-19. Vandaag werden er 1,3 miljoen aanvragen ingediend. Nog tot 19 april kunnen bedrijven tijdelijke werkloosheid aanvragen, maar er is een KB in de maak om deze maatregelen te verlengen tot 13 mei. Tussentijds hebben we enkele techniciteiten opgelost, onder meer rond uitzendarbeid en vrijwillige arbeid. Nu bevinden we ons op een derde trein waarbij we op sectorniveau gaan kijken waar de nood het dringendst is. Vooral in de voedingssector en de land-, tuin- en bosbouwsector blijft de vraag sterk. Mijn hoop is dat mensen zich gaan kandidaatstellen, zodat ze door de VDAB gepoold en gekoppeld kunnen worden aan de juiste sectoren en werkgevers.”

Wat een heropstart betreft, is minister Muylle voorstander van een automatische procedure. “Als regering moeten we gaan kijken waar we eerst gaan heropstarten en waar niet, zodat we heel specifiek maatregelen kunnen nemen en indien nodig steunpakketten kunnen voorzien.”