Cao: collectieve arbeidsovereenkomst opstellen en bepalen

Een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) bepaalt de toekenning van algemene loon- en arbeidsvoorwaarden in je bedrijf. Er bestaan verschillende soorten cao’s:

1. cao’s op interprofessioneel of sector niveau die algemeen verbindend worden verklaard en gelding hebben voor iedereen die binnen het toepassingsgebied ervan valt,
2. cao’s waartoe je als bedrijf kunt toetreden, en
3. cao’s die je in de onderneming zelf opstelt.

Acerta wijst je graag de weg door dit complexe thema van regel- en wetgeving.

Een CAO of 'Collectieve Arbeidsovereenkomst' is een overeenkomst tussen één of meer werknemersorganisaties en één of meer werkgever(s) of werkgeversorganisaties, die op sector niveau algemeen verbindend kan worden verklaard. In de cao leggen sociale partners afspraken vast in de sector(en) of onderneming over de loon- en arbeidsvoorwaarden zoals werktijden, loonschalen, vakantiedagen, welzijn op het werk of tijdskrediet. Een cao geldt voor alle medewerkers en werkgevers binnen een bepaald bedrijf of een bepaalde bedrijfstak of sector. Cao’s gesloten in de Nationale Arbeidsraad gelden in principe voor de volledige privésector.

Enkele gekende en belangrijke arbeidsovereenkomsten zijn:

• Cao nr. 137 van 4 april voor 2019-2020
• Cao SWT 2019 en cao 17 SWT
• Cao nr. 19 octies Nationale Arbeidsraad
• Cao 90 bonus of winstpremie
• Cao nr. 64 van 1997 over ouderschapsverlof

We onderscheiden drie soorten cao’s:

1. Intersectorale cao: deze wordt opgesteld in de Nationale Arbeidsraad en geldt voor in principe iedere werkgever en medewerker in de privésector in België.
2. Sectorale cao: deze wordt opgesteld in een paritair comité en geldt voor een bepaalde bedrijfstak.
3. Ondernemings-cao: deze wordt door jou als werkgever en de werknemersafvaardiging opgesteld en geldt in regel voor alle individuele medewerkers in je bedrijf.

Wanneer je als bedrijf zelf een cao opstelt, mag deze niet ingaan tegen de bepalingen van de sectorale en intersectorale cao’s. Daarnaast moeten de afspraken minstens evenwaardig zijn. Je mag bijvoorbeeld niet minder vakantiedagen geven dan het aantal vastgelegd in de sectorale cao.

De medewerkers verzamelen hun wensen en vervolgens geeft de werknemersorganisatie deze wensen door aan de werkgever. Daarna vinden er onderhandelingen plaats tussen de werknemers, via representatieve syndicale werknemersorganisaties, en de werkgever, eventueel via een werkgeversorganisatie, om zo tot afspraken te komen die beide partijen binden. Deze afspraken moeten altijd aan de wettelijke minima voldoen. In de praktijk zien we vaak dat de afspraken gunstiger zijn dan wat er in de wet staat.

Nadat de cao is opgesteld, leg je deze voor bij de griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Deze kijkt na of je cao voldoet aan de wettelijke definities en geldigheidsvereisten. Alles in orde? Dan wordt je cao geregistreerd en gepubliceerd.

Naast het zelf opstellen van een cao is het ook mogelijk om toe te treden tot een bestaande cao, mits instemming van alle partijen. Om dit te doen stel je een toetredingsakte op die je neerlegt op de griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen. Vervolgens registreren of weigeren zij de toetredingsakte.

Zowel de werknemersorganisaties als de werkgever hebben het recht om een cao op te zeggen voor een bepaalde of onbepaalde tijd. De procedure en opzeggingstermijn worden altijd vastgelegd in de cao. De opzegging gebeurt via een opzeggingsakte, die je neerlegt op de griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen. Vervolgens registreren of weigeren zij de opzeggingsakte.

Cao’s, van bepaalde en onbepaalde tijd, kunnen steeds gewijzigd of vervangen worden met wederzijdse toestemming. Het verlengen van een cao van bepaalde duur is perfect mogelijk. Let er hierbij wel op dat dit gebeurt binnen de geldigheidsduur van de cao.