Thuiswerkonderzoek Acerta, KU Leuven en HR Square

Telewerk werd tijdens de corona-lockdown de norm. Iets meer dan de helft van alle werkende Belgen mocht in maart en april thuis aan de slag. Dat was een exponentiële toename (+84 %) in vergelijking met vóór corona. Ook nu, na de lockdown, blijven veel ondernemingen thuiswerk gebruiken. We keren dus (nog) niet massaal terug naar kantoor. Nog steeds 41,5 % van de werknemers mag van thuis (blijven) werken. Daarmee ligt de populariteit van telewerk nog altijd meer dan de helft (51,4 %) hoger dan vóór corona.

^{Figuur 1: Telewerk/thuiswerk, % werknemers (procentueel) dat de toelating krijgt om te telewerken voor, tijdens en na de coronalockdown}

Hannelore Van Meldert, expert telewerk bij Acerta Consult: “De resultaten van de bevraging tonen ook dat werkgevers sinds corona meer erkennen dat werknemers hun taken via telewerk kunnen doen. Er is een duidelijke verandering in perceptie ten voordele van telewerk. Veel bedrijven hebben ook geïnvesteerd in de technologie die telewerk ondersteunt, waardoor dat (voor) nog meer werknemers een optie is geworden.”

Naar 100 % telewerk zijn weinig ondernemingen gegaan, ook niet tijdens de lockdown. Dat zal en hoeft ook in de toekomst niet, stellen de initiatiefnemers van de bevraging, want ondertussen hebben we ook de nadelen van telewerk moeten ondervinden. Hoeveel dagen werknemers gemiddeld genomen mogen thuiswerken, is sterk afhankelijk van hun functie en statuut. Bij de meeste arbeiders (70,7 %) is telewerk volgens de onderneming namelijk zo goed als onhaalbaar. 61,5  % van de werkgevers zouden hun bediende(n) minstens twee dagen van thuis uit laten werken wanneer de functie het toelaat. Kaderleden en bedienden zullen na corona gemiddeld 3,2 dagen mogen thuiswerken indien de functie het toelaat. Bij 10 % van de kaderleden en bedienden laat de functie – althans volgens de onderneming - thuiswerken niet toe.

^{Figuur 2: Aantal dagen per week dat medewerkers mogen telewerken als hun functie het toelaat}

Hannelore van Meldert: “Dat telewerk een mogelijkheid is, betekent niet automatisch dat het ook de beste optie is. Werkgevers schatten dat telewerk een positieve invloed heeft op autonoom en resultaatgericht werken en op de werk-privébalans. Maar ze oordelen ook dat telewerk een negatieve impact heeft op de sociale cohesie, op samenwerken in team en op leidinggeven. Het is belangrijk te waken over een goed evenwicht tussen wat de (interne of externe) klant wil, wat de organisatie wil en wat het individu wil. Omdat het maatwerk wordt, zal het heel belangrijk zijn om duidelijke afspraken te maken en een thuiswerkbeleid uit te tekenen. Het is raadzaam om hiervoor beroep te doen op een expert om de juiste oplossing in te voeren binnen de organisatie.”

De lockdown met verplicht telewerk heeft veel bezorgdheden en wantrouwen tegenover telewerk overwonnen. Er is een nieuwe vorm van wederzijds respect ontstaan: werkgevers gaan ervan uit dat werknemers hun job doen, ook al zitten ze niet onder het fysieke toezicht van hun leidinggevende. Werknemers vertrouwen erop dat hun werklast aanvaardbaar blijft en dat er respect is voor het onderscheid tussen werk en privé. Dat laatste is een tweesnijdend zwaard: meer vrijheid in de organisatie van werk en privé kan ook druk leggen op het broze evenwicht. En een te ver doorgedreven fysieke loskoppeling, kan het gevoel van verbondenheid onder collega’s wegnemen. 72 % van de werkgevers ziet een voordeel in thuiswerk als het gaat over autonoom werken. 63 % vindt telewerk voordelig voor de werk-privébalans. Als het gaat over de impact van telewerk op de sociale cohesie, dan beschouwt 72 % van de werkgevers telewerk als een nadeel. 68 % vindt telewerk ook nadelig voor het samenwerken van het team.

Drie op de vier werkgevers oordeelt dat werkroosters een middel zijn en geen doel, 65 % vindt output belangrijker dan het aantal uren dat medewerkers werken.

^{Figuur 3: In welke mate ga je akkoord met deze stellingen voor het toekomstig functioneren?}

Marijke Verbruggen, Coördinator Work & Organisation Studies KU Leuven: “Telewerk werkt het best wanneer de onderneming werkt met outputcontrole: zolang het werk gedaan is of de klanten tevreden zijn, geef je je werknemers het vertrouwen. Veel organisaties lijken deze houding nu ook aan te nemen. Het is wel nog zoeken naar de juiste balans. Uurroosters worden bij telewerk nog niet volledig losgelaten en werkgevers hebben liever niet dat er zorgtaken worden uitgevoerd. Dat kan om functionele redenen zijn (misschien moet de werknemer dan bereikbaar zijn) of om de werknemers te beschermen (om bijvoorbeeld de privé-werkbalans te bewaren). Maar het kan ook betekenen dat men dat vertrouwen nog niet helemaal durft te geven.”

Een eerste kennismaking, een opleiding, een event, een opvolgingsgesprek, bepaalde afspraken met klanten… de meeste van deze zaken zullen in veel organisaties op de werkvloer blijven gebeuren. Kantoorgebouwen blijven daarom ook na corona nog een belangrijke rol vervullen, geven bedrijven aan. 53,3 % van de werkgevers zegt evenveel of meer kantoorruimte nodig te zullen hebben in de toekomst, 15 % is er daarentegen van overtuigd geen kantoorruimte meer te moeten gebruiken.

^{Over de cijfers}

^{De cijfers zijn het resultaat van een online bevraging in samenwerking met Acerta, KU Leuven, en HR Square bij 576 werkgevers. De bevraging liep van 03-09-2020 tot en met 23-09-2020}