“In post-coronatijdperk zullen minder pendelkilometers gereden worden” (Acerta)

• Totaal aantal pendelkilometers zal in de toekomst teruggedrongen worden. Acerta verwacht dat Corona een mentaliteitsverandering heeft teweeggebracht waardoor telewerk meer structureel in ondernemingen zal ingang vinden
• In Brussel is potentieel voor telewerk het grootst: 6 op 10 werknemers pendelt Gewest binnen vanuit andere regio.
• De grootste bedrijven kunnen het aantal pendelkilometers het sterkst terugdringen, aangezien hun medewerkers van verder komen én ze telewerk makkelijker op grote schaal kunnen invoeren voor hun bedienden.

Brussel, 7 mei 2020 – De coronacrisis zal ervoor zorgen dat er minder tijd en kilometers aan woon-werkverkeer zullen verloren gaan. De structurele invoering van thuiswerk zal de drijvende factor hierachter zijn, verwacht hr-dienstengroep Acerta. De gemiddelde woon-werkafstand van een Belgische werknemer is nu 20,5 km. Vooral van en naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt er het drukst gependeld. Daar liggen dus de grootste winstkansen voor telewerk, zo blijkt uit een analyse van de gemiddelde pendelafstand per regio door Acerta.

Sinds de lockdown is rijden op Belgische wegen een heel pak vlotter geworden. Door de dwingende oproep om waar mogelijk te telewerken, zijn er nog nauwelijks files. Maar van zodra meer en meer bedrijven terug op volle toeren beginnen draaien, gaan we dan terug naar het oude normaal? “Niet noodzakelijk”, stelt Sarah De Groof, senior Consultant van Acerta en gastdocente aan de KU Leuven: “De gemiddelde werknemer woont vandaag op zo’n 20,5 km van het werk. Dat brengt in normale tijden heel wat verkeer op de been, maar door corona werken velen ineens waar ze wonen, waardoor de feitelijke woon-werkafstand de facto nul kilometer is geworden. We verwachten dat door de positieve effecten die bedrijven en werknemers ondervinden van thuiswerk, het aantal gereden woon-werk kilometers sterk zal terugvallen. Niet doordat mensen dichter bij hun werk gaan wonen, wel doordat ze meer dan vandaag zullen thuiswerken.”

Acerta verwacht niet dat bedrijven na corona massaal werknemers voor de volle 100% zullen laten thuiswerken. Maar dat veel meer bedrijven telewerk structureel zullen toestaan, lijkt wel vast te staan. Meer dan zes op de tien bedrijven voerde tijdens de coronacrisis al telewerk in, bleek uit een eerdere studie van Acerta. “We hebben geen reden om aan te nemen dat dat beleid zal teruggeschroefd worden in post-coronatijden. Het zal vermoedelijk gaan om één à twee dagen thuiswerk per week, nooit om de volledige werkweek. Het sociaal contact op de werkvloer blijft erg belangrijk en kan de creativiteit tijdens het werk stimuleren”, aldus Sarah De Groof.

Thuiswerk zal onvermijdelijk ook een invloed hebben op de afgelegde pendelkilometers. Acerta berekende voor het volledige jaar 2019 de gemiddelde pendelafstand die werknemers afleggen. Uit de cijfers blijkt dat werknemers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het verst moeten pendelen. De gemiddelde woon-werkafstand voor 2019 is er 27,1 km. Al een belangrijke daling tegenover een aantal jaren geleden. In 2005 bedroeg de pendelafstand naar Brussel nog meer dan 10 km verder, namelijk 37,6 km.

In Vlaanderen komen werknemers van gemiddeld 19,7 km ver; in Wallonië wonen ze op 21,5 km, van hun werkplaats met voor de beide regio’s nauwelijks enige evolutie de voorbije vijftien jaar. Alles samen bevindt de vestiging waaraan de gemiddelde Belgische werknemer verbonden is zich op 20,4 km van thuis.

^{Figuur 1: Van hoever komen werknemers? Gemiddelden in km, contracten onbepaalde duur op 1 januari}

Van waar komen werknemers in Brussel, Vlaanderen en Wallonië? In Vlaanderen en Wallonië komen ze blijkbaar vooral uit eigen gewest. Brussel daarentegen heeft een aantrekkingskracht tot buiten de eigen gewestgrenzen. 59% van de werknemers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest pendelt onze hoofdstad in van buiten het gewest. 1 op 10 werknemers komt bijvoorbeeld uit Oost-Vlaanderen pendelen.

Voor werknemers die dagelijks naar Brussel pendelen, biedt telewerk dus de grootste kansen. Sarah De Groof: “Bovendien kent het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heel wat dienstenbedrijven op een vrij kleine oppervlakte. Voor deze dienstenbedrijven is het ook gemakkelijker om telewerk in te voeren. Hoe meer werknemers van elders/verder komen, hoe groter de impact van het stimuleren van telewerk op die regio en dus op de mobiliteit daar zou kunnen zijn.”

^{Figuur 2: Van waar komen werknemers? Per gewest, contracten onbepaalde duur op 1 januari 2020}

^{Figuur 3: Van waar komen werknemers? Per provincie, contracten onbepaalde duur op 1 januari 2020}

Hoe groter de onderneming, hoe groter de pendelafstand die werknemers afleggen, stelt Acerta nog vast. De aantrekkingskracht van grotere werkgevers gaat dus letterlijk verder. Daar spelen verschillende factoren: hun bekendheid, hun employer branding, hun bedrijfswagenpark, hun verloningsbeleid ... Kleinere werkgevers zijn ook aantrekkelijk, maar dan vooral voor mensen uit de onmiddellijke omgeving.

Het is dus in de grote bedrijven met bedienden dat een eventuele uitbreiding van het telewerk het meest impact zal hebben op het totaal aantal gereden woon-werk kilometers. Sarah De Groof : “Grote bedrijven zijn bovendien ook vaak het best geplaatst om telewerk in groten getale in te voeren, want ze hebben de nodige IT- en andere infrastructuur. Telewerk zou de correlatie tussen afstand en populariteit van een werkgever minstens deels opheffen. Want als je ook van thuis mag en kan werken, maakt het ineens veel minder uit waar je werkgever gevestigd is.”

^{Over de cijfers}

^{De cijfers zijn gebaseerd op meer dan 1,5 miljoen arbeidsovereenkomsten van 73.000 bedrijven. De woonwerkafstand werd berekend voor arbeidsovereenkomsten geldig op 1 januari van 2005, 2010, 2015 en 2020.}