Architect, vijfde snelst groeiende vrij beroep

Van de ongeveer 1 miljoen zelfstandigen in België, oefent een derde een vrij beroep uit en daarvan is bijna 1 op de 10 (9,25%) architect. Van die laatste categorie noteerde het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen van Zelfstandige Ondernemers (RSVZ) van 2014 naar 2018 een toename met 7,11%. Daarmee staan de architecten wat groei betreft op de vijfde plaats, na de nog veel sneller groeiende groep van consultants en paramedici en de landmeters en dierenartsen.

^{Figuur 1: Vrije beroepen, spreiding en stijgers 2014-2018}

In 2018 telde het RSVZ 5.263 vrouwelijke architecten, tegenover 8.915 mannelijke, een verhouding van 37,12% op 62,88%. Een verhouding dus die nog fel doorweegt naar de mannelijke kant, maar de inhaalbeweging door vrouwen is wel ingezet: in 2014 was 34% van de zelfstandige architecten vrouw, naar de 37% in 2018 is dat een verbetering met bijna 16%. Met de vervrouwelijking van hun beroep – een snellere groei van het aantal vrouwen vs. mannen –, zijn de architecten trouwens geen uitzondering. Voor alle vrije beroepen samen ligt de verhouding man-vrouw voor 2018 op 53% mannen en 46,9% vrouwen.

^{Figuur 2: Vrije beroepen, verhouding en groei m/v 2014-2018}

Ook al vereist het beroep van architect een specifieke opleiding en permanente vorming, de drempel om het beroep als zelfstandige uit te oefenen blijft blijkbaar voldoende laag, valt af te leiden uit de groei.

Els Schellens, Director Operations Starters en Zelfstandigen: “Als de bouw floreert, wordt het (vrije) beroep van architect als vanzelf aantrekkelijker. Een gunstiger wetgevend kader voor de vrije beroepen helpt ook: sinds de aangepaste insolventiewetgeving van 1 mei 2018 bijvoorbeeld, kunnen ook vrije beroepers in geval van faillissement een beroep doen op beschermingsprocedures.”

Toch zeggen de cijfers over architecten in vrij beroep niet alles over de architecten in het algemeen. Niet elke architect is immers een zelfstandige. Els Schellens: “Architecten kunnen natuurlijk ook in loondienst aan de slag zijn en die groep zien we uiteraard niet in de cijfers van het RSVZ. Een van de factoren om wel of niet te kiezen voor zelfstandigheid is het evenwicht werk-privé, een factor die traditioneel vooral de instap van vrouwen beïnvloedt. Met groepspraktijken allerhande wordt al een poging ondernomen om dat evenwicht eerder mogelijk te maken. Dat zou een verdere vervrouwelijking van de vrije beroepen in het algemeen en van de vrouwelijke zelfstandige architecten in het bijzonder een duw in de rug kunnen geven.”

Gemiddeld ligt het jaarinkomen van een vrouwelijke architect 30% lager dan van haar mannelijke collega’s. Els Schellens: “Inkomen en prestaties zijn bij zelfstandigen direct gelinkt. Gemiddeld 30% minder verdienen kan een eenvoudige verklaring hebben: minder werken, betekent een lager inkomen. Werken vrouwelijke architecten minder? Dat zou best kunnen. Algemeen op de arbeidsmarkt zien we ouderschapsverlof, deeltijds werken, tijdskrediet enzovoort eerder bij vrouwen dan bij mannen voorkomen. Er is geen reden waarom dat onder architecten anders zou zijn. Valt de loonkloof, of een deel ervan, niet te verklaren door minder werken, dan zou de enige andere verklaring zijn dat vrouwelijke architecten tegen een lager tarief hun prestaties leveren dan hun mannelijke collega’s.”

De gemiddelde leeftijd waarop een architect met zijn zelfstandige activiteit start is 28 jaar. Voor een vijfjarige studie gevolgd door een verplichte tweejarige stage is dat vrij snel. Terwijl bijvoorbeeld zelfstandige consultants ervoor opteren om eerst wat ervaring op te doen, waardoor de gemiddelde startleeftijd bij hen op 39 jaar ligt, wagen architecten de sprong naar zelfstandigheid dus al veel eerder en dat is in 2018 niet anders dan in de jaren ervoor.

^{Over de cijfers}

^{De verzamelde gegevens zijn gebaseerd op de werkelijke data van de Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen van Zelfstandige Ondernemers (RSVZ).}