1 op de 5 arbeidsdagen in tijdelijke werkloosheid

Nele Mertens, juridisch adviseur bij het kenniscentrum van Acerta: “Het toont dat de maatregel absoluut een functie heeft in tijden van overmacht: het systeem geeft de economie veerkracht voor wanneer de situatie weer normaliseert. Sommige bedrijven nemen ook bijzondere initiatieven om tijdens deze crisis hun werknemers op een alternatieve manier tewerk te stellen.”

Eind maart werd net geen 21 % van het totale aantal arbeidsdagen van werknemers in België geboekt op tijdelijke werkloosheid. Velen voor het eerst en bedienden net zo goed als arbeiders. In week 13 (de laatste volledige week van maart) ging ruim 51 % van het aantal arbeidsdagen van arbeiders op aan tijdelijke werkloosheid; bedienden werden in deze week voor bijna 14 % van hun aantal arbeidsdagen tijdelijk werkloos gesteld wegens tijdelijke overmacht. Pas op maandag 23 maart is de versoepeling van de spelregels voor tijdelijke werkloosheid ingegaan naar een veralgemening tijdelijke werkloosheid door overmacht.

Nele Mertens: “Voor hun arbeiders moesten werkgevers al eerder vaststellen dat de activiteit door de coronacrisis terugliep. Sommigen stonden al op tijdelijke economische werkloosheid, die dan eind maart naar tijdelijke economische werkloosheid overmacht is omgezet. Voor bedienden lag dit anders; de werkgever moest vóór de versoepeling van de spelregels een zware procedure opstarten om beroep te kunnen doen op tijdelijke werkloosheid voor zijn bedienden. Je ziet dan ook in de cijfers dat het aantal bedienden waarvoor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht wordt ingeroepen, verdubbelt vanaf week 13.  En de eerste 2 dagen van week 14 (30 en 31 maart) doet vermoeden dat in de nabije toekomst nog voor meer bedienden beroep gedaan zal worden op dit stelsel.”

^{Tabel 1: % aantal arbeidsdagen waarvoor beroep op tijdelijke werkloosheid}

De stijging van het aantal dagen tijdelijke overmacht doet zich niet alleen voor bij de werknemers voor wie het systeem al wordt toegepast. Ook het aantal betrokken personen stijgt.

Waar in week 12 (week van 16 tot 22 maart) 24 % van de werknemers minstens 1 dag tijdelijk werkloos is gesteld, stijgt dit aandeel reeds tot ruim 33 % in week 13 (23 tot 29 maart). Nele Mertens: “En we verwachten dat – zeker waar het bedienden betreft – begin april nog een verdere stijging zal volgen van het aantal werknemers op wie tijdelijke werkloosheid wordt toegepast.”

In week 13, de laatste volledige week van maart, kon meer dan de helft van de werknemers met tijdelijke werkloosheid geen enkele dag meer aan de slag. Bij de arbeiders was meer dan 60 % van diegenen die tijdelijk werkloos werden gesteld alle dagen van de week tijdelijk werkloos; bij de bedienden die getroffen werden door tijdelijke werkloosheid was meer dan 50 % de volledige week tijdelijk werkloos.

Tabel 2: aantal dagen/week tijdelijk werkloos, weken 12 en 13

Nele Mertens: “Het percentage van werknemers dat einde maart de volledige week niet werkt wegens tijdelijke werkloosheid, ligt in werkelijkheid nog hoger dan de cijfers hierboven aangeven. Voor wie deeltijds werkt, kan een minder aantal dagen tijdelijke werkloosheid ook betekenen dat ze die ganse week niet hebben kunnen werken. Als ik bv. 4/5 werk, betekent 4 dagen tijdelijke werkloosheid dat ik de ganse week geen arbeidsprestaties heb geleverd."

"Af te wachten valt of de stijging van het aantal arbeidsdagen tijdelijke werkloosheid en van het aandeel getroffen werknemers, zich verder zal doorzetten. Er zal bij zowel werkgevers als werknemers eerst ook wel een schrikreactie zijn geweest. Naarmate de bevolking wat meer vertrouwd geraakt met de situatie en met de specifieke maatregelen tegen corona - social distancing en strenge hygiëneregels –, zien we toch dat er hier en daar weer activiteiten heropstarten. De gezondheidssituatie en de economische situatie in ons land blijven evolueren en ze blijven nauw verbonden. Daarom blijven wij dit opvolgen.”

Tijdelijke werkloosheid biedt werkgevers de mogelijkheid om hun mensen in dienst te houden ook al hebben ze op dat moment geen werk voor ze. Het stelsel van tijdelijke werkloosheid garandeert de werknemers tegelijkertijd een vervangingsinkomen. En het systeem van tijdelijke werkloosheid laat beide partijen, werkgevers en werknemers, toe om meteen weer in gang te schieten zodra de situatie zich herstelt. Tijdelijke werkloosheid biedt de economie dan ook perfect de mogelijkheid om zich snel te herpakken na overmacht, zoals nu met de coronapandemie.

Nele Mertens: “In deze bijzondere tijden van overmacht vanwege corona, zien we een onevenwicht op de arbeidsmarkt: sommige sectoren komen handen te kort waar andere met tijdelijke werkloosheid te maken hebben. Het is de aanleiding voor bijzondere initiatieven van werkgevers en werknemers die economische werkloosheid vermijden door te proberen anders actief te blijven, met een andere activiteit. Dat kan de eigen activiteit zijn – bv. overschakelen op de productie van mondmaskers of beademingstoestellen. Anderen ‘delen’ hun werknemers met werkgevers die hen vanwege een werkpiek graag zien komen. Dat laatste kan o.a. via meervoudig werkgeverschap. Werknemers kunnen dan weer beslissen om tijdelijk bij een andere werkgever te gaan werken die wel kan blijven produceren, of om zich als vrijwilliger in te zetten om de gezondheidscrisis te helpen bezweren. Wij kunnen ondernemingen helpen constructieve tijdelijke constructies administratief- en juridisch-correct op te zetten.”

^{Over de cijfers}

^{De cijfers komen van de loonberekening voor maart 2020 van de werknemers van meer dan 20.000 werkgevers. Op 30 maart was al 53 % van de loonberekeningen voor maart gebeurd, dat is sneller dan anders. Om ervoor te kunnen zorgen dat de uitbetaling van de uitkeringen bij tijdelijke werkloosheid snel kan gebeuren, heeft Acerta zijn klanten-werkgevers immers gevraagd zo snel mogelijk de loonberekening te laten gebeuren zodat Acerta meteen ook aangifte kan doen van het aantal dagen tijdelijke werkloosheid.}